Welk beeld ontstaat als na je dood alleen je correspondentie via DigiD toegankelijk blijft om je leven te reconstrueren? Welk gezicht blijft er over zonder informele foto’s, mails en appjes? Dat zal een karig portret worden. Toch werkt de archivering van de overheid zo. De officiële documenten worden opgeslagen, terwijl de veelzeggende sleep aan papieren en digitale sporen langzaam door de tijd wordt uitgewist. Zowel individueel als collectief is de mens geneigd verzamelingen aan te leggen om die vorm van vergetelheid te bestrijden. Iedere school, vereniging, rechtbank, gemeenteraad, ieder kunstenaarsinitiatief heeft een archief. Niemand weet van tevoren wat van belang zal zijn, sterker: ook als men denkt ‘alles’ te bewaren, kan later blijken dat wat men weten wil niet of gebrekkig in het archief terecht is gekomen. Juist vanwege die onbestemdheid, onvermijdelijke incompleetheid en onontkoombare partijdigheid van archieven is het zo belangrijk dat er mensen zijn die zich ondanks alles inzetten voor het beheer, het onderhoud, de ontsluiting en de culturele activering van archieven. Zodat archieven in leven blijven.

Het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur (NADD) bestaat uit zulke mensen. Ze vormen een collectief van kleine en grote instellingen die zich zorgen maken over de onzekere toekomst van de archieven van internationaal vermaarde Nederlandse ontwerpers en kunstenaars. Er wordt gebouwd aan een infrastructuur die het mogelijk maakt om meer en beter te bewaren. En bewaren is nog maar het eerste deel, een archief moet immers uiteindelijk ook weer ontsloten worden.

Dit nummer van De Gids, dat tot stand kwam in samenwerking met het NADD, gaat aan de slag met deze twee functies van archieven. Schrijvers, dichters, essayisten en beeldend kunstenaars vragen zich af wat we niet mogen kwijtraken, zoeken naar lacunes in de archieven en laten zien dat iedere poging om een archief te ontsluiten onherroepelijk leidt tot zeer persoonlijke interpretaties. Want archieven zijn nooit alleen een venster op het verleden, maar zeker ook een spiegel die laat zien wat we wíllen zien, wat we zoeken en in het heden ondernemen. Daarmee geven archieven altijd een beeld van twee tijdperken tegelijk. Dat onderstreept eens te meer dat ieder archief net zo goed nuttig als mythisch is.

Bezoek via de auteurs van dit nummer onder andere de Syrische ontwerpwereld, het imaginaire instituut voor grafisch ontwerp, de geschiedenis van Anton de Kom, een wereldarchief aan gedocumenteerde rituelen, de kindertijd van het world wide web en nog veel meer.

Adriaan van Veldhuizen, Dirk Vis en Dirk van Weelden, namens de redactie