Bij mij in de straat woont M., maar hij had ook bij u in de straat kunnen wonen. M. is de neef van een schrijver die de onbevangen blik propageerde. Alsof zijn oom hem heeft bedacht, wekt hij indruk de vleesgeworden onbevangenheid te zijn, ik praat altijd graag met hem als hij op zijn bankje buiten op zijn iPad bezig is om iets te regelen. Laatst vertelde hij dat bij hem aan de muur een kistje hangt dat is gesigneerd door Joseph Beuys.

Kochbuch heet het werk, een multiple. Erin kan een kookboek worden geplaatst, dat daarmee heel simpel tot een kunstwerk wordt gepromoveerd. We vieren in 2021 dat de Duitse kunstenaar honderd jaar geleden werd geboren, maar zo dichtbij kan hij dus nog komen. Een kistje aan de muur van iemand uit de straat. Het koken dat ineens omgeven wordt met Beuys’ aura en zijn adagium ‘jeder Mensch is ein Kunstler’ verkondigt, oftewel, het kunstenaarschap is niet het exclusieve bezit van kunstenaars, je bent zélf een kunstenaar als je eten bereidt en daar iets van maakt, kunstenaarschap is creatief gestalte geven aan het leven, een dagelijkse boetseerpraktijk, niet meer en niet minder.

Wie aan Beuys denkt, ziet een kunstenaar omgeven door gebiologeerde studenten, een sjamaan met een vilten hoed, een man die zich in een kamer opsluit met een coyote, een opruier doordesemd van ironie. Zijn werk is van grote betekenis geweest, hij was een soort activistische Duchamp. Zou zo’n kunstenaar nog kunnen bestaan? Kunnen we nog ademloos luisteren naar een kunstenaar die zichzelf tot een mythe maakt? Volstaat diens handtekening op een kistje, of hebben we die niet meer nodig, omdat we, zoals Beuys propageerde, intussen allemaal kunstenaars zijn geworden en de godganse dag onszelf scheppen en modelleren?

Op initiatief van schrijfster en beeldend kunstenaar Emily Kocken onderzoekt De Gids in deze special de betekenis en relevantie van Beuys’ erfenis. De bijdragen zijn van Emily Kocken, Berend Strik, Asha Karami, Michael Tedja, Maria Barnas en fotografen Klaus Staeck en Gerhard Steidl.

Edzard Mik,
namens de redactie