Gary

ik herinner me gary hij was lui hij vond zelf ook dat hij lui was
hij woonde in gunbaai hij brak in bij rijkeluishuizen in de kelders
maar zorgde er altijd voor dat hij langzaam te werk ging zorgde ervoor dat de smerissen
hem betrapten de politierechter had genoeg van zijn bakkes maar zijn moeder
kreeg sterke kuiten van naar hermanus lopen om hem op borgtocht vrij te krijgen

een keer thuis vroeg hij waar mijn creditcard was waarom ik op
facebook niet met hem bevriend was ik heb ook mijn trots hij hield
het hier niet meer uit zijn vrijheid werd hem te veel hongerde hem uit
hij verleerde zijn vaardigheden kapotte schoenen hij nam geen genoegen met een
nee hij moest terug naar de bajes naar zijn gabber daar waar hij wifi
had kon fitnessen een advocaat en psycholoog had iemand die hem ’s ochtends
wekte drie maaltijden per dag nogal liefst waar zijn gabbers hem bijstonden

als ze samen met hem amok maakten nee daar binnen had hij zijn manschappen
die voor hem zorgden buiten was hij een wees met een moeder die leefde
nee gary nam zijn leven serieus die man had het voor mekaar had
praatjes dat de regering voor hem zorgde hij hoefde niet meer te werken
ik vroeg hem of hij die film shawshank redemption
had gezien dan had hij ook professor kunnen worden daar binnen met wifi
en een schotelantenne intussen wist ik wat de bendes deden
ik hoorde dat hij de ladyboy was daar binnen met zijn steile haar en honingbruine ogen

nou hoorde ik pasgeleden dat hij uit de bajes was hij had een huisje voor kansarmen
hij zocht geen mot meer met bendeleden hij verdiende
een eerlijke boterham met stropen de politie kon niet in zijn schaduw staan
hij stond voortdurend op de uitkijk hield zich gedeisd hij was de man met de gave

zijn mokkeltje was zwanger hij wou een vader zijn voor zijn ongeboren kind begrijp je
daarom gaf hij zijn volle loonzakje af aan zijn moeder en aan dat mokkeltje
sloeg een nieuwe bladzij om maar zijn maten in de paul moore-gevangenis1 hoorden
van gary’s leven buiten en ze stuurden een paar van zijn kennissen
naar gunbaai gary’s huis was prima terrein voor drugssmokkel
maar gary wou niks met ze te maken hebben toen stond gary op de uitkijk met
een kogel te veel in z’n kop – executiestijl
hij heeft de baby niet meer kunnen zien ook al werd
ze veel te vroeg geboren

nou hoeft-ie nooit meer te werken

Gary

ek onthou vir gary hy was lui hy ’t self geskeem hy is lui
hy lewe in gunbaai hy breek in by rykmanshuise in die kelders
ma hy maak altyd seker hy breek stadig in maak seker die gatas
kry hom die landdros is ok al moeg van sy bakkies ma sy ma
hike ha kuite sterk hermanus toe om hom te gaan uitbale

laas by die huis vra hy wa’s my visa card hoekom ek accept
nie vir hom oppie facebook’ie ek kan nou te sturwy hy kan
nie mee in die plek bly nie sy vryheid bly dan honger
sy skill jak dan stukkende skoene langani vi dai
nai hy moet terug tronk toe na sy lani toe da wat hy wifi
’n gym lawyer en psychologist het iemand wat hom in die oggende
wakker maak drie meals a day ek sê da wat sy brasse hom bystaan

as jy sam hom kak soek nai da binne het hy sy manskappe
wat na hom kyk hie buite is hy ’n orphan met ’n ma wat lewe
nai gary kom’mie mettie laggie die man is uitgesort brêk
hy sy government sorg vir hom hy hoefie te werk’ie
ek vra vir hom of hy dai movie shawshank redemption
gesien’it hy kan mos al ’n professor gewiesit da binne met die wifi
die dstv skottel kaantie menaantie wiet ekke wat agge doen
ek hoor hy is ’n wyfie da binne met dai styl hare en honey brown eyes

nou die anne week toe hoor eke hyt uitgeko hyt vir hom ’n hophuisie gekry
hy raak nie meer deurmekaar met die nommes’ie hy maak
’n honest living met die poaching die gattas kan hom nie
inhaal nie hy kan soute vang hy kan koes hy’s die man mettie skill

sy motjie is mettie lyf hy wil ’n pa wees vir sy unborn child jy sien
so hy gie sy vollende paypakkie af vir sy ma en sy motjie
turning over a new leaf en wat wat ma sy brasse in die paul moore hoor
van gary se lewe buite en hulle stuur van sy homies
gunbaai toe gary se huis is mos lekke territory vir smokkel
ma gary staan nie soe nie nou vang gary soute met
een bullet te veel in sy kop – executionstyle
hy’tie sy baby gesien nie al was sy
baby siewe mane premature gebore

hy hoef nooit weer te werk’ie

verdwaalde kogel

wat heeft ze nou gedaan denk ik? maar dat is hetzelfde
als aan je voeten vragen waarom ze lopen afgelopen
december nog ging ik langs bij Tula’s moeder in Kleinmond
ik was het contact met mijn familie kwijtgeraakt mijn tante
Tula was getrouwd en er was een tweeling op komst de
kinderen waren gelukkig Tula was gelukkig mijn tante ging
haar fotoalbum halen ze haalde er een foto uit van mij en Tula
we zaten op de veranda ik zat er bij met een grijns op m’n tronie
jij was heel brutaal zei mijn tante Tula ik vond je altijd
zo hoogmoedig

misschien begrepen we elkaar gewoon niet goed
jouw moeder en mijn moeder groeiden op in één huis
maar ze sloegen verschillende wegen in – wij ook
jati ik wilde al heel lang naar Bonteheuwel gaan maar
ik vond er gewoon de tijd niet voor onze wegen vertakten zich bij de
kruising vandaag ben je voor je deur
in je borst geschoten met je tweejarige op je schoot
een verdwaalde kogel je dood je kinderen
vragen zich af waar mammie nu rondzwerft het maakt niet uit
hoe vaak oma ook zegt dat mammie niet terugkomt
de kinderen weten alleen maar mammie komt straks terug

ik ben kwaad omdat Tula weg is ik moest al mijn verdriet
in goede banen leiden voor de komende week want morgen werk ik
ik ben kwaad omdat de gewoonte van de dood zo in mij dwaalt
ik verkoop jouw dood hier met een cliché

ik was bij je moeder thuis na de begrafenis de afterfuneral
was niet hetzelfde als een afterparty het ritme gaat maar door
de dood is een naschok alleen voor de nabestaanden en het
slaan gaat maar door als een systeem in een taxi
de dood doet zich tegoed aan eufemismen op de begraafplaats
zeg tegen haar kinderen dat hun moeder niet rondzwerft wijs
hun waar ze ligt begraven zeg niet ze rust in vrede
want het staat de asfaltweg in Bonteheuwel op de hoek van de Terblansweg
in het geheugen gegrift sta niet toe dat het stopbord haar grafrede wordt
ze kan immers niet gereduceerd worden tot 350 woorden in de voice2
iemand moet haar kinderen vertellen wat er is gebeurd

ik zat in hetzelfde schuitje toen mijn broer doodging pas na
6 jaar kon ik huilen toen iedereen al was uitgerouwd
mijn tranen zaten iedereen in de weg ik was te kind
om het kruis goed te duiden er was niemand om
het voor mij te vertalen in mijn familie lijkt het wel
alsof we allemaal veelvraten zijn van de dood

dwaelkoeël

wat het sy na gedoen dink ekke? ma dai soes
om jou voete te blame omlat dit loep nog laas
Desember pop ek in by Tula se ma in Kleinmond
ek het kontak verloor met my mense my antie
Tula is getroud en twins on the way die
kinders is happy Tula is happy my antie gaan
hal ha album sy hal ’n foto van my en Tula uit
ôs sit oppie stoep ek sit met ’n grin op my getjat
jy was bai oubek sê my antie Tula ek het altyd
gedink jy is sturwy

maybe was ons ma net lost in translation
jou ma en my ma het in een huis groot geword
maar hulle ’t idifferent paaie gekies – ôs ok
jati ek wil al lankal Bonteheuwel toe gaan ma
kom nettie da ui’tie ons paaie maak ’n fork byrie
intersection vandag jy is voor jou deur
in jou bors met jou two year op jou skoot geskiet
in jou huis dwaalkoeël jou dood die kinders
wonner wa dwaal mammie dit maakie saak
hoeveel keer granny sê mammie is not coming back
bly dit by die kids mammie ko nou weer

ek is kwaad dat Tula weg is ek moes al my
organise vir die volgende week want môre is werk
ek is kwaad dat die gewoonte van dood soe in my dwaal
ek verkoep jou dood met ’n cliché hier

ek was by jou ma’le na die funeral die after-funeral
issie soes die after-party nie the beat goes on and on
die dood is ’n naskok just for the bereaved and the
beating goes on and on soes ’n system uit ’n taxi
die dood vreet lekker aan euphemisms by die graveyard
sê vir ha kinders hulle ma dwael’ie dink ek wys vi
hulle wa sy begrawe is moetie sê sy rus in vrede nie
want teerpad in Bonteheuwel on the corner of Terblans
kan nie vergeet nie moetie laat die stop sign ha eulogy wor’tie
sy kan mos nie net 350 woorde ini voice is nie iemand
moet vi ha kinnes sê wat gebeurit

ek was in dai selfde boat met my broer ek het eers
6 jaar later gehuil toe almal kla gemourn’it
my trane in almal se pad was ek was te kind
ommie kruis reg te lees niemand was da om
dit vir my te translate nie lyk my in my familie
is ons almal vrate van die dood

Uit het Afrikaans vertaald door Robert Dorsman.

  1. De beruchte Pollsmoor-gevangenis (‘maximum security’) in de Kaapse wijk Tokai. 

  2. De Daily Voice, een populaire ‘tabloid’ in de provincie West-Kaap. 

Jolyn Phillips (1990) is een Zuid-Afrikaanse schrijver, afkomstig uit Gansbaai (Zuid Kaap). Ze publiceerde de verhalenbundel Tjieng Tjang Tjerries and other stories (bekroond met de HSS Award 2018 voor beste fictie) en de poëziebundels Radbraak (bekroond met de UJ Prize voor beste fictie) en Bientang. Ze doceert Afrikaans aan de Universiteit van Johannesburg. Phillips schreef deze twee gedichten in reactie op de desensitisatie tegen geweld binnen haar gemeenschap. Het zijn twee portretten in één gedicht.

Meer van deze auteur