Ackers taal is hier niet zomaar provocatief, ze herhaalt op een hyperletterlijke manier de seksistische taal van de patriarchale macht om deze tot in het absurde bloot te leggen. Door te overdrijven en te herhalen worden de clichés rondom vrouwelijke seksualiteit niet alleen bevestigd maar zelfs uitvergroot. De obscene, mannelijke taal die Hester wordt toegeschreeuwd — het ‘afzichtelijk wijf’ — is vulgair, maar ook mechanisch in de herhaling door het boek heen: het draait om het afdwingen van bekentenissen en het disciplineren van vrouwelijke seksualiteit. Zonder overgang of aankondiging verandert de beschrijving van Hester in een vertelling in de eerste persoon, een stem die te hedendaags klinkt om aan de zeventiende-eeuwse Hester te kunnen toebehoren. Zo vermengt Acker haar eigen stem met het seksisme in Hawthornes roman. Acker plaatst de ‘geleerde’ vervolgens expliciet in deze machtsstructuur. De geleerde is de ultieme top cop: hij stelt de regels op, fixeert betekenissen en bewaakt de patriarchale status quo. Niet toevallig zijn in Ackers universum leraren, vaders en geliefden inwisselbaar — mannen die door taal en kennis de vrouw en het vrouwelijk lichaam definiëren en controleren. Voor Acker is de taal van geleerden een dode taal: een taal die objectieve kennis claimt, maar in feite dient om controle uit te oefenen. Tegenover die ‘dode’ taal stelt Acker een herhalende en gekopieerde taal die weigert helderheid te bieden en waarin grenzen tussen origineel en kopie, tussen haar eigen en andermans woorden, voortdurend vervagen. Acker heeft zich altijd in harde termen uitgedrukt over de academische wereld; ze bewonderde filosofen en schrijvers, werd verliefd op taalkundigen en wiskundigen, maar literatuurwetenschappers zag ze als de vijand van literatuur. Ze noemde literatuurwetenschappers neerbuigend ‘literati’ en ‘top cops’ omdat ze met hun geloof in autoriteit zouden bepalen hoe literatuur gelezen zou moeten worden en de tekst op die wijze ‘dood’ zouden maken. In haar romans Don Quixote: Which Was a Dream en Great Expectations beoogde Acker het tegenovergestelde van de analytische afstand van de literatuurwetenschappelijke lezing: namelijk leven brengen in canonieke teksten door ze te vermengen met andere genres, zoals detectives, liefdesromans en haar eigen autobiografie. Dankzij het simpele feit dat een literaire tekst de lezer kan doen walgen, opwinden of aan het lachen maken, is die in de visie van Acker een geschikte vorm van kritiek. Doordat de lezer wordt gedwongen te reageren op het bewust slechte schrijven, de grove taal en de expliciete weergave van seks, moet die zich wel kritisch verhouden tot de tekst. Ze wordt gedwongen wat ze leest zelf te analyseren.

De meeste Kathy Acker-scholars zitten in de Verenigde Staten. In Europa zijn de Acker-fanaten voor zover ik weet op twee handen te tellen. Kathy Ackers manuscripten en persoonlijke papieren zijn door twee verschillende universi­teiten in de Verenigde Staten aangekocht, maar na haar dood bleek niemand in de VS ruimte te hebben, of plaats te willen maken voor haar persoonlijke bibliotheek. Toen de archivaris in Keulen de dozen opende ontdekte hij dat een groot deel van Ackers boeken met schimmel waren besmet. Na een vacuümkuur schrobde hij de besmette pagina’s met een borsteltje, veegde ze schoon met een spons en controleerde ze met een infrarood zaklamp. De onbetaalde archivaris maakte ook een lijst op van de schade en vlekjes die hij vond op de pagina’s, inclusief mogelijke oorzaak en paginanummer. Zo kunnen we bijvoorbeeld weten dat een donkere vlek op pagina 40 van een exemplaar van Nathaniel Hawthornes The Scarlet Letter ‘due to storage’ is of een ezels-oor op pagina 75 van datzelfde boek vermoedelijk ‘due to transport’. Daarnaast heeft hij alle notities in de kantlijn overgetypt en in een computersysteem ingevoerd en de nummers van pagina’s waarop boekenleggers, tandenstokers, boardingpasses en doktersbriefjes werden aangetroffen.

Acker werkte kortstondig in de seksindustrie in New York, waar ze verhalen verzamelde die haar vroege schrijfstijl sterk beïnvloedden. In haar eerste teksten vermengt ze autobiografisch materiaal met plagiaat en houdt ze de lezer bewust in onzekerheid over wat echt of verzonnen is. In haar eerste (zelfgepubliceerde) werk, Politics (1972),schrijft ze bijvoorbeeld de verhalen en anekdotes op die ze afluistert in de kleedkamers van de stripclubs en de seksshow waar de vrouwen ontspannen, vaak high, en onbeschaamd over hun leven vertellen. Ze pende alles zo snel mogelijk neer en zette vervolgens alle verhalen in de eerste persoon enkelvoud. Acker stelde graag in interviews dat ‘ze niet weet wat ze doet’ als ze schrijft. Ze zou niet meer doen dan andere teksten lezen en bestuderen, in elk geval niet haar eigen ervaringen beschrijven. Naar eigen zeggen begreep ze niet waarom ze überhaupt lezers had, ze schreef alleen voor haar eigen plezier. Critici hebben regelmatig Ackers dubbelzinnige houding opgemerkt en haar motieven bevraagd: is haar ‘geleefde ervaring’ van de seksindustrie wel ‘echt’ als ze het werk daarin niet uit pure noodzaak is gaan doen? Ook toen ze fel bekritiseerd werd door feministen omdat haar vrouwelijke personages nooit ontkomen aan hun slachtofferschap, bleef Acker vasthouden aan de claim dat ze ‘niet wist wat ze deed’. Ze ontweek deze beschuldigingen door de gebeurtenissen in haar romans af te schuiven op anderen: de gewelddadige scènes en scheldwoorden had ze simpelweg verbatim op papier gezet, de mannen in haar directe omgeving afgeluisterd.

‘You’re right on the money!’ krijg ik te horen als ik de archivaris om een boek vraag waarvan hij weet dat het veel notities bevat. Dankzij zijn monnikenwerk kan ik elk willekeurig woord invoeren op de computer en me zo direct naar de relevante pagina’s laten leiden. Hier had ik me niet op voorbereid. Ik had me voorgesteld dat ik de boeken een voor een door mijn handen zou laten gaan, maar in plaats van te bladeren begin ik driftig woorden als ‘body’ en ‘writing’ en ‘autobiography’ in te voeren op de computer terwijl ik de locatienummers van de boeken hardop doorgeef aan de archivaris, die de boeken gelijk voor me tevoorschijn haalt. Op pagina 8 van Merleau-Ponty’s Sense and Non-sense staat bijvoorbeeld in de kantlijn: ‘Title must be narrational.’ Terwijl ik deze minimale notities aan het overnemen ben in mijn schrift opent hij steeds opnieuw het gesprek. De jaartallen en de titels die hij noemt doen me duizelen en de boeken op tafel lijken steeds abstracter. Ik vraag hem of we in stilte kunnen werken tot lunchtijd zodat ik kan bedenken waar ik naar op zoek ben. Het kost de archivaris duidelijk moeite om zijn woordenstroom in te dammen. Hij spreekt met aanstekelijk enthousiasme over Ackers werk, maar ik merk dat hij vooral gefascineerd is door de seksuele vrijheid die hij in haar teksten meent te vinden — alsof haar radicale experimenten zijn eigen verlangens rechtvaardigen. Een paar keer gniffelt hij tijdens het lezen zo hard dat ik wel moet vragen wat hem zo amuseert. Als ik mijn blik op de tafel voor me gericht houd excuseert hij zich: ‘Maybe we should go for a drink, instead of me infringing on your precious research time?’

Ackers auteurschap bevindt zich in het spanningsveld tussen gespeelde naïviteit en intellect. Ze zou oprecht verbaasd zijn geweest dat haar plagiaat haar niet in dank werd afgenomen. Zo werd ze bijvoorbeeld aangeklaagd door de science-fictionschrijver Harold Gibbons, die publieke excuses in The Guardian eiste (ze weigerde). Ackers biograaf Chris Kraus noemt haar gespeelde naïviteit een vorm van valse nederigheid, ze noemt haar kwetsbaarheid zelfs ‘zeer strategisch’ omdat die zou dienen om ‘de intelligentie van anderen te kannibaliseren’ door zich hulpeloos voor te doen. Een andere biograaf, Jason McBride, vult Ackers ambigue motieven anders in. Als sekswerker zou ze zichzelf op het spel zetten, wellicht zelfs opofferen, voor een hoger doel: literatuur. Juist door de allure van authenticiteit is haar werk van belang, volgens McBride. Hij vergelijkt haar met Simone Weil, de filosoof die zichzelf uithongerde en lange dagen in een fabriek sleet om het lot van arbeiders te kunnen begrijpen, of tenminste te benaderen.  Ackers intenties staan volgens mij mijlenver af van de ascetische idealen van Weil, maar ze delen de overtuiging dat kennis alleen verworven wordt door het probleem in kwestie zelf te ervaren.  In Ackers geval kan die ervaring ook middels fictie worden opgedaan. Met haar absurdistische pornografie maakt ze de lezer enerzijds medeplichtig aan de grofheid en gewelddadigheid van pornografische scenario’s en anderzijds maakt ze van haar lezer onvermijdelijk een kritische lezer.

Als een van de literatuurwetenschappers die de gelaagde intertekstualiteit van Ackers werk proberen te ontcijferen maak ook ik me schuldig aan de praktijken van wat Acker de ‘literati’ noemt. Ik ben voor mijn onderzoek naar New York afgereisd om haar notitieboekjes te bestuderen en haar correspondentie door te spitten. Wekenlang bladerde ik mijn weg door de notitieboekjes en brieven tot ik verbanden begon te zien die op het moment zelf van enorm belang leken voor mijn thesis, maar bij thuiskomst kon ik niet veel maken van de notities die ik daar had neergepend. Wat denken de archivaris en ik te vinden door jarenlang te graven in het werk van deze ene auteur? De eerste dag in het archief spreken we voortdurend door elkaar heen: we hebben te veel vragen voor elkaar. ‘Wist je dat hoofdstuk 4 en 6 van Great Expectations elkaar spiegelen? Wist je dat ze verschillende exemplaren van de kabbala heeft gelezen op verschillende momenten in haar leven?’ We komen ook over het kubisme te spreken: Ackers collages als het schilderen met woorden.

In Ackers mix van autobiografie en plagiaat lijkt het belang van geleefde ervaring niet aan de orde en zijn de authenticiteit van gebeurtenissen en de rechtvaardiging van emoties irrelevant, of misschien gewoon oninteressant. In een interview legt ze haar toe-eigening van andermans verhalen uit als ‘problem-solving through characters’. Ze kopieerde uit romans, biografieën, interviews, geschiedenisboeken, maar ze plagieerde ook zichzelf. Levensgebeurtenissen worden literaire motieven die ze gedurende haar dertig-jarige schrijfcarrière steeds opnieuw gebruikte en waarvan ze talloze versies verzon. De zelfmoord van haar moeder bijvoorbeeld heeft de ene keer in een hotelkamer in New York plaatsgevonden, dan weer thuis, en dan weer op een school in negentiende-eeuws Parijs. Ze behandelt deze ingrijpende persoonlijke gebeurtenissen net als de teksten die ze steelt: als gebeurtenissen die bij elke herlezing herschreven worden. Zo plagieert, of leest, ze zichzelf. In haar notitieboekjes gaat Acker nog verder met het vervormen van het genre autobiografie: ze vervormt zichzelf. In wat ze geheugenexperimenten noemt probeert ze herinneringen te manipuleren en te herschrijven zodat ze de herinneringen niet meer kan herkennen zoals die eerder bij haar opkwamen. Zo instrueert ze zichzelf bijvoorbeeld om zich een herinnering uit haar jeugd ‘verkeerd’ te herinneren door die te vermengen met een vergelijkbare herinnering van haar echtgenoot. Acker plagieert haar echtgenoot en vervolgens zichzelf: autobiografie als dat wat had kúnnenzijn, een speculatieve fictie.

De archivaris blijkt erotische verhalen te schrijven en regelmatig contact te hebben met camgirls, een hobby waar hij graag over vertelt en ook over schrijft in novelles die hij in eigen beheer publiceert. Zijn interesse in pornografie is wetenschappelijk: hij vertelt me over de conferentie over pornografie waar hij vorig jaar was. Toen hij Acker las voelde hij zich gezien en dat gaf hem de kracht om zelf over seks te schrijven — ‘Vandaar mijn obsessie!’ lacht hij hartelijk. Zijn voordrachten baseert hij op Ackers ‘stoute’ herwerkingen van bestaande teksten, zoals hij die noemt. Terwijl hij spreekt over zijn fascinatie voor camgirls en de pornoactrices die hij op ‘porn conventions’ heeft horen spreken, dringt zich de gedachte aan me op dat zijn verlangen beantwoordt aan de pornografische wetmatigheid waarin subjecten en objecten verwisselbaar zijn — een structuur die Ackers werk compromisloos blootlegt. Net zoals Ackers personages voortdurend van rol en identiteit wisselen en steevast als seksueel object worden geportretteerd, is zijn seksualiteit gevormd door de inwisselbare vrouw. Waar ik Ackers werk lees als een niet-mimetische spiegel die seksualiteit vervormt, leest hij het als bevestiging van zijn verlangen. Ik probeer hem uit te leggen hoe volgens mij Ackers pornografie ‘simpelere’ verbeelding van seks (grof, expliciet, grafisch, etc.) niet stimuleert maar juist de onvermijdelijke beperkingen van de verbeelding van seksualiteit zelf laat zien. Hij vertelt verder over de novelle die hij net af heeft gemaakt over een jongen die verliefd wordt op een camgirl. Het blijft even stil als ik niet vraag om zijn werk te mogen lezen.

In een van de boeken uit haar archief noteert Acker dat het leven bestaat uit leugens, maar dat ze in literatuur de leugens kan ‘ontleugenen’ (to unlie), een neologisme waarmee de leugens tot waarheid verheven worden. Er valt dan misschien toch een zelf te ontwaren in de beweging tussen de gestolen teksten en pornografische scènes. Eenmaal neergedaald in haar schriftjes of gepubliceerd in een boek worden ze ‘echt’. Acker legde naar eigen zeggen haar eigen dagboek naast ‘fake diary material’ om te kunnen zien wie ze níét was. Ackers ‘ik’ vormt het tegenovergestelde van het authentieke zelf: een leeg vat dat gevuld wordt met verhalen van anderen die ze uit haar leven plukt of uit andere romans overneemt. Ackers geplagieerde vertellingen keren de ik steeds opnieuw binnenstebuiten om uiteindelijk met de woorden, gevoelens en gedachten van anderen naar binnen te kunnen kijken en draaien op deze manier de logica van autofictie om. Ackers schrijven is geen fictionalisering van haar autobiografie maar een onderzoek naar het ongeleefde leven, dat middels literatuur toch ervaren kan worden.

Misschien is mijn onderzoek, ook in dit essay, inderdaad datgene waar Kathy Acker zich zo fel tegen verzette, de wetenschappelijk bestudering van literatuur door die te archiveren, inventariseren en duiden. Acker noemde de literatuurwetenschapper niet voor niets een top cop. Maar Acker heeft van mij een nieuwsgierige lezer gemaakt. Een lezer die er niet op uit is de diepere onderliggende betekenis van haar werk te ontdekken, maar wel bloot te leggen wat haar teksten doen: hoe ze de lezer beïnvloeden, uitdagen, verleiden en medeplichtig maken. In de archivaris in Keulen vond ik een nieuwe casus: een lezer die zijn verlangens en fantasieën vindt in Ackers werk, maar blind blijft voor de manier waarop zijn eigen fascinaties worden gevormd door dezelfde vervormende structuren die Acker ironiseert. Als ik hem onderweg naar buiten vraag of ik in mijn verslag over het archief ook over hem mag schrijven, lacht hij hartelijk. ‘So, you want to write about the playboy archivist?’ ¶